Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình được ban hành theo Quyết định số 224/QĐ-BVHTTDL ngày 28/01/2022 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Trước những chuyển biến đa chiều đầy hy vọng xem lẫn thử thách của xã hội hiện đại với gia đình Việt, Bộ tiêu chí đã trở thành kim chỉ nam cho việc xây dựng hệ giá trị gia đình trong thời kỳ mới. Với phạm vi phổ biến và đối tượng áp dụng là mọi gia đình và thành viên gia đình Việt Nam, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình bao gồm 05 nội dung là: 01 tiêu chí ứng xử chung của mọi thành viên trong gia đình - “Tôn trọng, bình đẳng, yêu thương, chia sẻ” và 04 tiêu chí cụ thể dành cho 4 mối quan hệ cơ bản trong gia đình gồm: vợ, chồng (chung thủy, nghĩa tình); cha mẹ với con, ông bà với cháu (gương mẫu, yêu thương); con với cha mẹ, cháu với ông bà (hiếu thảo, lễ phép); anh, chị, em (hòa thuận, chia sẻ). Nội dung các tiêu chí thể hiện những phẩm chất cao quý của con người được vun đắp qua nhiều thế hệ; có giá trị truyền thống và tính phổ quát cao; được quy định cụ thể, rõ ràng, súc tích để mọi người dễ hiễu và dễ thực hiện.

Xác định thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình là giải pháp đúng đắn, góp phần hoàn thành các mục tiêu trong Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam, Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn mới, ngày 05/7/2022, Sở Văn hóa và Thể thao ban hành Kế hoạch số 1148/KH-SVHTT về triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, đề ra các nhóm nội dung, nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: công tác tuyên truyền; tổ chức các hoạt động, sự kiện triển khai; tổ chức, tập huấn, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ; và thực hiện Bộ tiêu chí tại cơ sở. Sở tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình và tháng 11/2022, thu hút sự tham gia của hơn 40 đại biểu là lãnh đạo và chuyên viên phòng Nếp sống Văn hóa và Gia đình - Sở Văn hóa và Thể thao, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Văn hóa và Thông tin các huyện, thành phố trong tỉnh. Các địa phương tích cực tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về công tác gia đình, triển khai thực hiện Bộ tiêu chí đến cán bộ văn hóa – xã hội các xã, đại biểu đại diện các tổ chức, đoàn thể, trưởng thôn, xóm, phố tại cơ sở. Năm 2023, Sở tích cực biên soạn các khẩu hiệu tuyên truyền gửi địa phương và trực tiếp treo 345 băng rôn, tuyên truyền trên hệ thống bảng điện tử của TP Ninh Bình khoảng 30 giờ chạy, tương đương 1.800 lượt khẩu hiệu về công tác gia đình, những nội dung thuộc Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Thực hiện in, cấp phát 15.000 tờ gấp tuyên truyền về Bộ tiêu chí đến cơ sở.

Tại các địa phương, các cấp uỷ đảng, chính quyền lồng ghép công tác giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, thực hiện Bộ tiêu chí vào các kế hoạch, chương trình liên quan về công tác gia đình, Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”; phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc”, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Công tác tuyên truyền được coi là giải pháp trọng tâm, thực hiện với nhiều hình thức phong phú, thiết thực. Nhiều hoạt động đã được tổ chức cho gia đình, thành viên cùng tham dự để gắn chặt hơn các mối quan hệ gia đình nhân các ngày kỷ niệm; vận động các gia đình tích cực tham gia thực hiện nếp sống văn minh, giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dòng họ và dân tộc.

Lãnh đạo Phòng Nếp sống văn hoá và Gia đình truyền đạt nội dung về Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình tại Hội nghị của UBND thành phố Tam Điệp

Trên địa bàn tỉnh hiện nay có nhiều phong trào được triển khai, nhiều mô hình được thực hiện góp phần tích cực vào việc giáo dục đời sống gia đình, thực hiện Bộ tiêu chí như: Câu lạc bộ Gia đình phát triển bền vững, Mô hình PCBLGĐ của ngành VHTT; các phong trào xây dựng “Gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc và văn minh”, “Gia đình 5 không, 3 sạch”, “Góc tư vấn về giáo dục đời sống gia đình, giáo dục trước hôn nhân, tư vấn tiền hôn nhân” của Hội LHPN; Mô hình “Dòng họ tự quản”; “Xóm, phố bình yên, gia đình hạnh phúc” của Công an tỉnh; phong trào xây dựng “Gia đình nông dân hạnh phúc” của Hội Nông dân; phong trào “Ông bà mẫu mực, con cháu hiếu thảo” của Hội Người Cao tuổi… Qua đó, từng bước tuyên truyền những nội dung của Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình, đưa vào cuộc sống các chuẩn mực giá trị đạo đức, văn hóa con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Đồng thời, nâng cao nhận thức về xây dựng, giữ gìn hạnh phúc bền vững của mỗi gia đình, khơi gợi tình yêu thương, chia sẻ trách nhiệm giữa các thành viên gia đình trong xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh, làm nền tảng xây dựng cộng đồng hạnh phúc, quốc gia phồn thịnh, hạnh phúc.

Đến hết năm 2023, với sự nỗ lực của ngành Văn hóa và Thể thao các cấp cũng như sự phối hợp của các tổ chức, đoàn thể, địa phương, Bộ tiêu chí đã được triển khai sâu rộng và đồng bộ trên địa bàn toàn tỉnh. Nhân dân trên địa bàn tỉnh bước đầu tiếp cận, nắm được nội dung, ý nghĩa, mục đích của việc thực hiện các tiêu chí ứng xử trong gia đình và cam kết thực hiện, từ đó đã góp phần thay đổi ý thức, có sự điều chỉnh về hành động, cách ứng xử giữa các thành viên trong gia đình, góp phần giảm thiểu tình trạng bạo lực gia đình, đẩy lùi tệ nạn xã hội, xây dựng, gìn giữ hạnh phúc bền vững của mỗi gia đình hướng tới sự ổn định, văn minh cho toàn xã hội. Kết quả thực hiện Bộ tiêu chí trong năm 2023, 95% các hộ gia đình trên địa bàn tỉnh đã đăng ký thực hiện, tạo tiền đề quan trọng cho việc thực hiện Bộ tiêu chí trong những năm tiếp theo.

Bên cạnh những kết quả bước đầu tích cực, việc triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình trên địa bàn tỉnh vẫn gặp một số khó khăn: mặt trái của nền kinh tế thị trường, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, sự giao thoa giữa các nền văn hóa ảnh hưởng đến mối quan hệ của các thành viên trong gia đình; công tác giao dục đạo đức lối sống gia đình, giáo dục thế hệ trẻ đang gặp nhiều thách thức. Bên cạnh đó, một số cấp ủy và chính quyền chưa thực sự quan tâm đến việc xây dựng và triển khai các nhiệm vụ công tác gia đình nói chung, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình nói riêng. Nguồn lực đầu tư cho công tác gia đình còn hạn chế. Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình do mới ở giai đoạn đầu triển khai, tuyên truyền nên kết quả thực hiện mới chỉ dừng lại ở việc ban hành kế hoạch và lồng ghép triển khai tuyên truyền với thực hiện nhiệm vụ chung của công tác gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình; việc đăng ký, thực hiện, tổng hợp đánh giá Bộ tiêu chí tại một số địa phương còn mang tính hình thức.

Trong thời gian tới, ngành Văn hóa và Thể thao tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhằm tiếp tục lan toả những giá trị, nâng cao chất lượng thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình trên địa bàn tỉnh, định hướng tập trung vào một số nội dung, hoạt động chính như: tiếp tục nâng cao năng lực và trách nhiệm quản lý nhà nước về công tác gia đình các cấp trong đó chú trọng giáo dục đạo đức, đời sống gia đình. Lồng ghép và gắn Bộ tiêu chí ứng xử gia đình với các tiêu chuẩn xét tặng gia đình văn hóa, gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” để tuyên truyền, lan tỏa rộng rãi Bộ tiêu chí. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền theo hướng đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền trên báo chí, các loại hình truyền thông mới, sử dụng hiệu quả internet và mạng xã hội, chú trọng truyền thông trực tiếp tại cộng đồng. Xây dựng tài liệu, hướng dẫn tuyên truyền thực hiện Bộ tiêu chí. Đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực thực hiện triển khai Bộ tiêu chí cho đội ngũ cán bộ thực hiện công tác gia đình các cấp. Tổ chức biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích trong quá trình triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình…

Phòng Nếp sống văn hóa và Gia đình