Kính thưa đồng chí Phạm Quang Ngọc, Trần Đăng Khoa, Lê Xuân Sang.

Thưa các vị đại biểu khách quý cùng toàn thể anh chị và các bạn.

Thay mặt cho BTC trước hết tôi bày tỏ lời cảm ơn vì sự có mặt hết sức đông đủ và nhiệt tình của quý vị ngày hôm nay.

Thưa các anh các chị, nếu nhìn lại hành trình của dân tộc ta, từ những bước chân chệch choạch đầu tiên thuở khai quốc cho tới bây giờ, tôi tin nhiều người trong chúng ta vẫn không tránh khỏi cảm giác lo âu, hồi hộp, thậm chí là nghẹt thở. Bởi dọc con đường dân tộc ta đi, có quá nhiều nguy hiểm, quá nhiều rủi ro với các đại quốc và cường quốc luôn nhăm nhe tìm cách thao túng và xoá sổ chúng ta. Có những giai đoạn dằng dặc cả ngàn năm đô hộ, tưởng chừng dân tộc không có cơ may gượng dậy nổi. Có thời điểm đất nước nhỏ bé của chúng ta bị các đại cường quốc xâu xé, cảm giác cha anh ta chỉ còn cách buông xuôi chấp nhận bị xé lẻ, nghiền nát và biến mất vô tăm tích trên bản đồ thế giới. Ấy vậy mà bằng khát vọng độc lập, bằng sự dũng cảm vô song và tinh thần đoàn kết cũng vô song, dân tộc ta đã vượt qua những hiểm nguy ấy, và kiêu hãnh, tự tin có mặt ở thế kỷ 21 này. Đó là một hành trình ngoạn mục, có thể coi là một huyền thoại nhuốm màu bí ẩn. Trên suốt hành trình đầy khuất khúc kia, có một vài vùng đất được lịch sử lựa chọn để đặt lên đấy những quyết định quan trọng mang tính bước ngoặt cho hành trình và số phận của dân tộc ta. Ninh Bình là một trong những vùng đất ấy.

Tại sao lịch sử chọn Ninh Bình? Phải chăng là vì vị thế địa lý hay phải chăng vì phẩm cách, vì khí tiết của người vùng này? Hay phải chăng vì nhiều lý do khác? Những câu hỏi này đã từng vang lên dai dẳng và chưa từng có câu trả lời đích đáng, chính xác và trọn vẹn một lần cho các vấn đề ấy. Đây chính là động lực quan trọng nhất khiến Ban tổ chức chúng tôi chọn Ninh Bình để mở trại sáng tác văn học năm 2022. Cụ thể hơn chúng tôi cũng tạo điều kiện để các nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu phê bình ở các vùng khác có dịp về đây trực tiếp tiếp xúc, tìm hiểu khám phá văn hóa và đưa ra câu trả lời của riêng mình về vùng đất hết sức đặc biệt này.

Ninh Bình là vùng đất đặc biệt bởi đây từng là kinh đô của người Việt một thời gian dài, địa danh Hoa Lư không chỉ là một cột mốc trên con đường lịch sử, Hoa Lư còn là ấn chứng trong tâm thức người Việt về tinh thần độc lập, tự chủ và tự cường của chúng ta.

Ninh Bình đặc biệt là như thế mà không chỉ như thế. Suốt chặng dài vài ngàn năm dân tộc ta chống ngoại xâm, luôn có sự sát cánh của người dân Ninh Bình trên tất cả mọi khía cạnh. Và xương máu của người dân Ninh Bình đổ ra cho sự vẹn toàn của non sông không phải là ít. Chỉ riêng thế kỷ XX, thưa tất cả các anh các chị, với 4 cuộc chiến tranh: kháng chiến chống  thực dân Pháp giành độc lập, đánh đuổi đế quốc Mỹ thống nhất giang sơn, quét sạch Khmer đỏ, chống bành chướng phương bắc để bảo vệ vẹn toàn biên giới của tổ quốc, đã có gần 17 ngàn người con ưu tú của Ninh Bình ngã xuống trên chiến trường. Đã có gần 14 ngàn trai tráng của Ninh Bình trở thành thương bình và phế binh. Và có hơn 1 ngàn người mẹ bình dị khiêm nhường của Ninh Bình bất đắc dĩ trở thành người mẹ Việt Nam anh hùng. Tôi nghĩ không cần đính kèm theo bất cứ trạng từ, thán từ hay mĩ từ nào, bản thân mỗi chúng ta cũng cảm nhận trọn vẹn sự thẳm sâu cũng như nhiệt lượng bỏng cháy từ các con số kia. Đó là con số thiêng, bởi trong nó có mồ hôi, nước mắt, máu và sinh mạng người Ninh Bình. Văn học có 1 chức năng xã hội là hướng con người nghiêng về phía cái thiện. Vậy thì trong trường hợp cụ thể này, tôi nghĩ văn học có nghĩa vụ phải làm tỏa sáng từng tế bào của các con số ấy, để ánh sáng của các con số ấy phải là ánh sáng dẫn đường cho thế hệ trẻ đi tới tương lai mà không bị vấp ngã, không bị sa sẩy, không bị lầm lạc. Đấy là trách nhiệm của văn học. Ban tổ chức chúng tôi cũng kỳ vọng một chút trách nhiệm ấy ở trại sáng tác này.

 Ninh Bình không chỉ là đất của thần, của vua, của tướng lĩnh. Đây còn là đất của danh nhân, văn nhân và nghệ nhân, trên một địa tầng văn hóa hết sức đa dạng. Theo thời gian, các thế hệ người Ninh Bình, với bản tính cần cù nhưng lãng mạn, phóng khoáng nhưng hết sức sâu đằm, đã cùng nhau kết tạo nên một vùng văn hóa đặc sắc, góp phần vào sự đặc sắc, trù mật của nền văn hoá các dân tộc Việt Nam ta. Ở đây có nghệ thuật hát Chèo, có nghệ thuật hát Văn và hát Xẩm. Ở đây có đỉnh cao của các làng nghề như: chế tác đá, làm gốm, làm mộc, thêu ren, làm cói, và một nghề mà tất cả các thi sỹ đều giơ 2 tay ủng hộ bởi đôi khi nó khiến cho thế gian trở nên bồng bềnh chao đảo, đó là nghề chưng cất rượu ở Kim Sơn – Ninh Bình. Chẳng phải ngẫu nhiên mà từ xưa tới nay những danh nhân và thi nhân kiệt xuất nhất của dân tộc ta như Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương và rất nhiều người khác luôn tìm cách ít nhất 1 lần tới Ninh Bình để tìm hiểu, để thưởng ngoạn và ghi dấu ấn tài năng của mình lên cái vùng sơn thủy hữu tình này. Sức hút của Ninh Bình từ xửa xưa đã ghê gớm thế, và sự có mặt nhiệt tình của chúng ta tại đây, ngay bây giờ, cũng là một minh chứng rằng sức quyến rũ ấy chưa hề thuyên giảm chút nào hết.

Thưa các anh các chị, trưa nay có 1 nhà thơ dự trại có tâm sự chiều qua anh đã tranh thủ trèo lên núi Dục Thúy để ngắm toàn cảnh Ninh Bình. Trong cái vòm trời lồng lộng ấy, nhà thơ đột nhiên như thấy có 1 lá đại kỳ lẫn trong ráng chiều vàng rực, uy nghi. Anh ấy chỉ kể với tôi như thế và dừng lại. Tôi thì nói tiếp rằng cái ảo tượng mà nhà thơ thấy cho chúng ta biết linh khí của các bậc tiền nhân chưa rời bỏ vùng đất này. Có những vùng đất linh khí bị phân tán vì thế hệ sau không biết trân trọng lưu giữ, nhưng ở đây, ở Ninh Bình, dường như linh khí đang ngày càng quần tụ và quấn quýt lại. Tôi cho đấy là cái phúc của Ninh Bình, mà không chỉ riêng Ninh Bình,  nó còn là của tất cả những ai yêu mảnh đất này.

Thưa các anh các chị, lịch sử của Ninh Bình có sức hút, văn hoá truyền thống có sức hút, vậy thì hiện tại của Ninh Bình có sức hút không? BTC chúng tôi khẳng định là có! Các anh các chị tới đây sẽ được chứng kiến tận mắt rằng Ninh Bình đã có sự đổi thay trong vòng trên dưới 1 chục năm nay. So với thời gian trước  Ninh Bình đã có 1 diện mạo khác, một thứ bậc khác. Đây là kết quả của sự đồng lòng giữa Đảng bộ chính quyền, giữa quân và dân Ninh Bình trong việc cùng nhau góp sức đưa tỉnh nhà phát triển, sung túc, văn minh nhưng vẫn vững chắc bảo tồn được nền văn hiến Cố đô của mình. Điều ấy hết sức đáng trân trọng và cần được khích lệ thích đáng.

Đại văn hào Balzac người Pháp thì nói rằng nhà văn là người thư ký trung thành của thời đại, vậy trước 1 thực tại phát triển đầy sinh động và đầy nhân văn như của Ninh Bình thì những người thư ký nhỏ bé ấy cảm nhận ra sao? Nghĩ gì? Đánh giá ra sao? Câu hỏi này BTC trân trọng gửi tới nhưng thành viên tham gia trại sáng tác và chúng tôi hy vọng trong thời gian ở trại tại đất Ninh Bình các anh các chị có được câu trả lời thỏa đáng theo cách cảm nhận của riêng mình

Thưa các anh các chị, thời gian ở trại không nhiều, vỏn vẹn 15 ngày, nhưng Ban tổ chức chúng tôi hy vọng và rất tin, bằng sự mẫn cảm tuyệt vời của người nghệ sỹ các anh các chị có những cảm nhận, phân tích những đánh giá hết sức khách quan sâu sắc về quá khứ cũng như hiện tại của Ninh Bình và truyền tải những cảm nhận, đánh giá ấy qua tác phẩm văn học trong thời gian duy trì tại viết hoặc sau thời gian duy trì trại viết. Tôi nói sau thời gian duy trì trại viết vì cái bản chất của văn học là nghệ thuật của sự nhấn nhá và nghiền ngẫm đôi khi sự từ tốn chậm rãi cũng là tiến trình bảo đảm về sức sống lâu bền của tác phẩm. Về phía mình, tạp chí Văn nghệ Quân đội sẽ trân trọng đón nhận và giới thiệu tác phẩm của các anh các chị tới độc giả trong toàn quân và không chỉ trong toàn quân mà toàn quốc để mọi người cùng thưởng thức, cùng lan tỏa những gì tốt đẹp của Ninh Bình mà các anh các chị đã thể hiện qua tác phẩm của mình.

Với ngần ấy lý do thay mặt Ban tổ chức tôi xin tuyên bố khai mạc trại sáng tác văn học với đề tài chiến tranh cách mạng, người lính, đất và người Ninh Bình năm 2022.

Xin trân trọng cảm ơn các vị đại biểu khách quý và toàn thể các bạn!

Nhà văn Nguyễn Bình Phương

Phát biểu tại lễ khai mạc Trại sáng tác văn học về đề tài

“Chiến tranh cách mạng, người lính, đất và người Ninh Bình”.