Việc xây dựng và nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa là một trong những nội dung cốt lõi của Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, nhằm xây dựng các gia đình và cộng đồng dân cư văn minh, có đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phát huy truyền thống, đạo lý dân tộc, kinh tế ổn định và từng bước phát triển... Sau gần 20 năm triển khai, Phong trào trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đã được các cấp lãnh đạo quan tâm và nhận được sự hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân, không ngừng mở rộng về số lượng và từng bước nâng cao chất lượng và đạt được những kết quả đáng khích lệ. Thành tựu của Phong trào đã góp phần quan trọng thúc đẩy quá trình xây dựng và phát triển văn hóa, con người Ninh Bình đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước, góp phần vào sự phát triển toàn diện của tỉnh.

Để triển khai Nghị định số 122/2018/NĐ-CP Ngày 17/9/2018 của Chính phủ  quy định về xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa” và Văn bản số 848/VHCS-NSVH ngày 30/11/2018 của Cục Văn hóa cơ sở về việc hướng dẫn thực hiện Nghị định số 122/2018/NĐ-CP, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình đã:  Ban hành văn bản số 1371/SVHTT ngày 27/12/2018 hướng dẫn các huyện, thành phố những quy định cụ thể, chi tiết về thời gian, nguyên tắc đăng ký, bình xét; hình thức đăng ký tham gia thi đua xây dựng danh hiệu; tiêu chí, thang điểm, quy trình xét tặng; điều kiện khen thưởng… danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”; tham mưu cho UBND tỉnh kịp thời ban hành  thủ tục hành chính trong việc xét tặng danh hiệu và giấy khen “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” tại Quyết định số 536/QĐ-UBND ngày 06/11/2018 về việc công bố danh mục thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở Văn hóa và Thể thao, UBND cấp huyện, UBND xã trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.

Xây dựng gia đình văn hóa là nền tảng quan trọng phát triển xã hội văn minh (Nguồn: Internet)

Công tác tuyên truyền về thực hiện các danh hiệu văn hóa được thực hiện xuyên suốt từ tỉnh tới cơ sở, các hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng như: tuyên truyền trực quan, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tuyên truyền trực tiếp qua tập huấn, hội nghị, hội thảo, tọa đàm, họp dân, sinh hoạt câu lạc bộ… Tổ chức tập huấn cho 168 học viên của 145 xã, phường, thị trấn và Phòng Văn hóa, Thông tin, Trung tâm Văn hóa, Thể thao các huyện, thành phố.

Công tác phối hợp được các ngành thành viên Ban Chỉ đạo Phong trào các cấp, đặc biệt là ngành Văn hóa và Thể thao và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát huy tích cực trong tổ chức thực hiện việc đăng ký, xét tặng các danh hiệu văn hóa năm 2019. Kết quả 6 tháng đầu năm 2019, 100% xã, phường, thị trấn tổ chức việc đăng ký xây dựng gia đình văn hóa với tỉ lệ 88,2%, có 89,8% khu dân cư đăng ký xây dựng Khu dân cư văn hóa. Công tác xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” theo Nghị định mới được triển khai và gắn bó chặt chẽ với việc thực hiện hương ước, quy ước tại địa phương nên các tiêu chí của danh hiệu văn hóa được phổ biến kịp thời tới nhân dân, phong trào xây dựng gia đình văn hóa đi vào cuộc sống và trở thành hoạt động thường xuyên, hàng ngày của cộng đồng dân cư, tác động tích cực đến từng thành viên gia đình làm thay đổi hành vi, lối sống, đạo đức, nhân cách của mỗi cá nhân; khơi dậy truyền thống tương thân tương ái, uống nước nhớ nguồn, lòng yêu nước, ý thức chấp hành pháp luật...

Việc triển khai thực hiện Nghị định 122 của Chính Phủ trong thời gian qua đã tạo điều kiện thuận lợi trong việc tổng hợp, thống kê báo cáo, xét tặng danh hiệu và giấy khen “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” hàng năm. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện Nghị định trên địa bàn tỉnh còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như sau:

Một là: Thông tư liên tịch số 144/2014/TTLT-BTC-BVHTTDL ngày 30/9/2014 của Bộ Tài chính và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn quản lý và sử dụng kinh phí hoạt động Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” có hướng dẫn về mức chi hỗ trợ hoạt động của Phong trào ở khu dân cư là giao cho Ban công tác mặt trận ở khu dân cư, hiện nay theo Nghị định 122 toàn bộ công tác triển khai đăng ký, xét tặng danh hiệu và giấy khen “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” đều giao cho Trưởng khu dân cư nên khó khăn cho việc chi kinh phí tổ chức, thực hiện.

Hai là: Theo trình tự xét tặng danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” hàng năm: Ủy ban nhân dân cấp xã căn cứ bản đăng ký tham gia thi đua và bảng tự đánh giá của khu dân cư để tổng hợp danh sách khu dân cư đủ điều kiện bình xét; triệu tập cuộc họp bình xét. Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày có kết quả cuộc họp bình xét, Ủy ban nhân dân cấp xã lập hồ sơ theo quy định trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định tặng danh hiệu và Giấy công nhận “Khu dân cư văn hóa”.

Theo trình tự xét tặng Giấy khen “Khu dân cư văn hóa”: Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện tổ chức họp Hội đồng thi đua - khen thưởng theo quy định hiện hành về thi đua, khen thưởng. Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày có kết quả Hội đồng thi đua - khen thưởng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định tặng Giấy khen “Khu dân cư văn hóa”.

Như vậy, khi tuân thủ theo đúng trình tự xét tặng danh hiệu và giấy khen “Khu dân cư văn hóa” và đúng thời gian quy định thì Ban Chỉ đạo Phong trào cấp huyện không có thời gian cho công tác thẩm tra kết quả thực hiện tiêu chuẩn danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” của các địa phương được đề nghị xét tặng danh hiệu và giấy khen. Điều này ảnh hưởng đến tính khách quan, công bằng và chất lượng của danh hiệu và giấy khen “Khu dân cư văn hóa”.

Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc – nơi tôn vinh những gia đình văn hóa (Nguồn Internet)

Trong thời gian tới, để nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa, qua gần 20 năm thực tiễn triển khai Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới có thể cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ và giải pháp sau:

- Nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nôi dung của phong trào, đưa mục tiêu, nhiệm vụ thực hiện phong trào vào Nghị quyết của cấp ủy Đảng hàng năm và giai đoạn, xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện phong trào sát với yêu cầu thực tế, nâng cao trách nhiệm phối hợp giữa các thành viên của BCĐ phong trào trong công tác triển khai thực hiện nhiệm vụ.

- Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia thực hiện phong trào, nêu cao tính gương mẫu, đi đầu của cán bộ, Đảng viên, trưởng bản của khu dân cư trong việc thực hiện các nội dung của các danh hiệu văn hóa trong phong trào.

- Tăng cường nguồn lực đầu tư hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở, tổ chức tốt các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao tại cơ sở, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia và hưởng thụ, góp phần bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc.

- Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa thông qua công tác bồi dưỡng, hướng dẫn triển khai thực hiện phong trào tại cơ sở, tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện các trình tự, thủ tục trong bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa trong phong trào hàng năm đảm bảo công khai, minh bạch, đúng quy định.

- Thực hiện tốt công tác thi đua, khen thưởng để khuyến khích phong trào phát triển hàng năm và các giai đoạn, biểu dương và nhân rộng các điển hình tiên tiến, tiêu biểu trong thực hiện các danh hiệu và phong trào.

Với kết quả thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” thời gian qua và việc triển khai tích cực, có hiệu quả Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17/9/2018 của Chính phủ  quy định về xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa” cùng với các nhiệm vụ và giải pháp đã nêu trên chúng ta tin tưởng rằng việc nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa trên địa bàn tỉnh sẽ đạt được những kết quả tốt đẹp, góp phần xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ngày càng văn minh, tiến bộ.

Phòng Xây dựng nếp sống văn hóa và Gia đình