Chào mừng bạn đến với Website Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình

Nghi lễ tế Cửu Khúc tại Lễ hội Hoa Lư

22/10/2019

Tế Cửu khúc là một nghi lễ quan trọng trong lễ hội Hoa Lư bị thất truyền từ lâu. Sau khi Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình đã phê duyệt kịch bản lễ hội Lễ hội Hoa Lư, đưa nghi lễ Tế cửu khúc là một trong những nghi lễ chính của Lễ hội, Sở Văn hóa và Thể thao đã phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia tiến hành nghiên cứu phục dựng lễ Tế Cửu Khúc, đem lại sự hồi sinh của nghi lễ này.

   Tế Cửu Khúc là nghi thức tế Vua có 9 khúc ca/hát, nếu tế chính dùng chúc văn ca ngợi công đức Hoàng Đế thì Tế Cửu Khúc là một dạng thức tế Vua có 9 khúc ca để hành lễ. 9 khúc ca viết theo lối văn cổ điển, dùng cả chữ Hán và chữ Nôm, hát theo lối ca trù, hoặc hát cửu đình, có nhạc lễ đệm về trống phách giữ nhịp, gồm 218 câu hát được chia ra 9 khúc: nguyên hòa, thái hòa, thọ hòa, dự hòa, ninh hòa, hài hòa, an hòa, thuần hòa, ung hào, và bản chung tán, tổng kết toàn bộ 9 khúc ca trên.

   Đây là một nghi thức thành kính, trang trọng được tiến hành tại đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng. Tế Cửu Khúc được trình bày như một nghệ thuật diễn xướng dân gian có hát, múa, được tiến hành vào buổi tối, khi đèn bật sáng, các ánh đèn chiếu vào các đồ tế lễ tạo nên sự rực rỡ, huyền ảo, buổi lễ càng trở nên uy nghi, lộng lẫy.

   Mỗi đội tế Cửu khúc có từ 17 đến 21 người gồm: Chánh tế, bồi tế, phân hiến, thông xướng, họa xướng, chấp sự nội, chấp sự ngoại, điển lễ, tấu cửu khúc, nhạc công. Đi theo đội tế là đội nhạc lễ. Mỗi ban tế có một trang phục khác nhau.

   Những người tham gia tế phải là người có đạo đức tốt, am hiểu việc tế tự, trong nhà không có tang chế. Sau khi nhận nhiệm vụ do làng giao phó, những người tham gia phải cùng nhau luyện tập và thực hiện chay tịnh một tuần trước khi vào tế tại Lễ hội. Trước đây, Tế Cửu Khúc thường được tiến hành tế vào đêm, trên sân rồng đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng tới 7 đêm liền. Mỗi lần tế lễ kéo dài từ 7 đến 10 tiếng đồng hồ. Nay lễ hội Hoa Lư chỉ mở hội trong ba ngày, vì thế, trên cơ sở các nghi thức cổ truyền, kịch bản phục dựng được lược bỏ những lễ tiết không quan trọng để thời gian Tế Cửu Khúc chỉ diễn ra trong khoảng 80-90 phút. Từ 79 lễ tiết tế cổ, rút xuống trên 50 lễ tiết mà vẫn đảm bảo trang trọng, linh thiêng.

 

   Tế Cửu Khúc là nghi thức không thể thiếu trong lễ hội Hoa Lư, thu hút được sự quan tâm theo dõi của đông đảo nhân dân và du khách thập phương về dự hội, sau 2 năm phục dựng, Tế Cửu khúc đang được các đội tế trong tỉnh Ninh Bình tập luyện nhân rộng với mong muốn mỗi người đều được tế vua vào ngày lễ trọng tại đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng. Đây là tín hiệu đáng mừng trong thực hiện bảo tổn, phát huy giá trị của di sản phi vật thể quốc gia Lễ hội Hoa Lư nói chung, Tế Cửu khúc nói riêng.

Lê Thị Hà Vân

Phòng QLDSVH